In de leidraden voor het maken van keuzes voor het gemoderniseerd secundair onderwijs werden de 5Q-vragen geïntegreerd. Zowel voor de eerste graad als voor de tweede- en derde graad samen werd een reflectie-instrument ontwikkelt dat je helpt om te stil te staan bij de gemaakte keuzes en om ze te evalueren. Deze reflectie-instrumenten zijn vragenlijsten in tabelvorm. De tabellen integreren de PDCA-cyclus.

Als voorbeeld van de werkwijze vind je hieronder de inleiding bij het reflectie-instrument om de keuzes gemaakt naar aanleiding van de gemoderniseerde eerste graad te evalueren. Op de volgende pagina vind je het eigenlijke reflectie-instrument.

Dit document helpt je als schoolteam om op een kwaliteitsvolle manier te reflecteren over de keuzes die je gemaakt hebt. We willen ook inspiratie bieden op basis van visie, onderzoek, referentiebronnen … 

Als schoolteam heb je immers tijdens het vernieuwingsproces beleidskeuzes gemaakt (beleidsvoorbereiding + beleidsbepaling). Eens geïmplementeerd (beleidsuitvoering) is het belangrijk stil te staan bij hoe de uitvoering is gelopen en deze te evalueren (beleidsevaluatie).  Dat zorgt voor een continu, actief, cyclisch en dynamisch proces. Onderstaand schema verduidelijkt dit. 

Misschien maakte je bij het voorbereiden, bepalen en uitvoeren van je keuzes gebruik van de leidraad?  De leidraad is ontwikkeld om je te ondersteunen bij het maken van onderwijskundige en pedagogische keuzes in functie van een observerende en oriënterende eerste graad (beleidsvoorbereiding, beleidsbepaling) en bij de implementatie ervan (beleidsuitvoering). De leidraad is met andere woorden een planningsinstrument. 

Om het keuzeproces kwaliteitsvol te laten verlopen hanteerden we in de leidraad de volgende kwaliteitsvragen die je als school kan doorlopen:

• Doen we de goede dingen?

• Doen we de goede dingen op de goede manier?

• Hoe weten we dat?

• Vinden anderen dat ook?

• Welke acties ondernemen we om de kwaliteit van ons onderwijs continu te verankeren en te verzekeren?

Het document dat je als bijlage bij deze inleiding vindt, is een reflectie-instrument dat je helpt om de geïmplementeerde keuzes te evalueren (beleidsevaluatie). Het ondersteunt je om aan zelfevaluatie te doen in het kader van schoolontwikkeling: om te beslissen of je de gemaakte keuzes wil borgen, bannen of bijsturen (nieuwe beleidsvoorbereiding en beleidsbepaling). Daartoe maken we gebruik van de PDCA-cirkel. 

Het instrument bestaat uit drie delen.

Het eerste deel staat stil bij het vernieuwingsproces dat je hebt gelopen. Welke beleidskeuzes maakte je en wat deed je om gedragenheid te creëren in jouw schoolteam?

In een tweede deel zoomen we in op het pedagogisch project van de school en de visie op goed onderwijs.

In deel drie reflecteer je op de keuzes die je maakte voor de observerende en oriënterende eerste graad. We vertrekken daarbij van vijf focussen die je ook terugvindt in de leidraad: 

• overgang basisonderwijs - eerste graad;

• brede algemene vorming voor alle leerlingen;

• differentiatie: remediëring en verdieping;

• observatie en oriëntatie (o.a. verbreding);

• evaluatie en studiebekrachtiging.

Om de reflectie en het bijsturen van de keuzes kwaliteitsvol te laten verlopen, maken we gebruik van de PDCA-cirkel:

• Plan: visie en gemaakte keuzes, hierin zitten de 5 kwaliteitsvragen vervat;

• do: uitwerking, realisatie van je keuzes;

• check: evaluatie van je keuzes, gestoeld op relevante data;

• act: borgen, bannen, bijsturen.

Voor elk van de 5 focussen en de gedragen visies en beleidskeuzes vind je een tabel met reflectievragen. De tabel nodigt je uit om telkens de PDCA-cirkel te doorlopen met betrekking tot de gemaakte keuzes. 

Het inzetten van dit reflectie-instrument is een stap in het veranderingsproces dat de modernisering op je school teweegbrengt.

Zoals bij elk proces is het belangrijk om na te denken over:

• Wat ga je evalueren? Wat plaats je in de focus?

• Wie betrek je bij de evaluatie?

• Wanneer evalueer je? Welke acties zijn klaar om geëvalueerd te worden?

Is er nood aan externe begeleiding bij het lopen en de opvolging van dit evaluatieproces? Dan kun je steeds beroep doen op de pedagogische begeleiding van je regio.

Je vindt deze gegevens ook op de PRO-site - onderaan de pagina 'Visie op observerende en oriënterende eerste graad'