Het model van Kirkpatrick onderscheidt vier niveaus om de effecten van een professionaliseringsinitiatief (teamvergadering, personeelsvergadering, pedagogische studiedag, vakgroepvergadering, cocreatie van een les/examen/ ……, ……) te beschrijven.

 De ‘directe reactie’ geeft je een globaal beeld van de tevredenheid van de deelnemers aan het professionaliseringsinitiatief of de leerinterventie. Op dit niveau mogen de deelnemers eerder passief ontvangen en reageren in welke mate ze tevreden zijn. Het initiatief op dit niveau ligt sterk bij de input van de aanstuurder van het professionaliseringsinitiatief.
 
Indien je mikt op leereffect, maak je tijdens het professionaliseringsinitiatief zichtbaar wat wordt geleerd. Dat kan zowel gaan om de bevestiging van het reeds gekende als om nieuwe zaken. Ook zelfreflectie hoort hierbij.
 
Wanneer je inzet op het niveau transfer, beoog je een vertaling vanuit het professionaliseringsinitiatief naar de concrete praktijk van de deelnemers.
 
Als je ambitie is om met het professionaliseringsinitiatief een positieve impact te hebben voor de leerlingen, mikken we op niveau ‘impact op leerlingen’. Je stelt je de vraag: 'Is het leren van leerlingen, of het welbevinden van de leerlingen versterkt door het professionaliseringsinitiatief?'
 
Het is raadzaam om bij het ontwerp van het professionaliseringsinitiatief na te gaan op welk niveau je mikt. Is het duidelijk wat de deelnemers wensen? Hiervoor kan je, voor de start van het professionaliseringsinitiatief, de deelnemers expliciet laten aangeven welke ambitie zij tonen. Dit helpt om ervoor te zorgen dat professionaliseringsacties op het verwachte ambitieniveau inspelen.
 
Je leest hieronder een aantal mogelijk evaluatievragen per categorie van Kirkpatrick. Het is zinvol om de impact het professionaliseringsinitiatief na te gaan via een doordachte keuze van zinvolle vragen.

Directe reactie

Algemene aspecten

1. In welke mate heb je dit professionaliseringsinitiatief als een meerwaarde voor je werk ervaren?

2. Zou je dit professionaliseringsinitiatief ook aanraden aan anderen?

3. Vond je het leuk om aan dit professionaliseringsinitiatief deel te nemen?

4. Heeft dit professionaliseringsinitiatief ook geleid tot neveneffecten die je niet zo leuk vond?

Specifieke aspecten

1. In welke mate was je tevreden over de aangeboden materialen?

2. In welke mate was je tevreden over de gebruikte werkvormen tijdens dit professionaliseringsinitiatief? 

3. Heb je zelf voldoende inspraak gekregen in de manier waarop dit professionaliseringsinitiatief werd georganiseerd? 

4. Heb je zelf voldoende inspraak gekregen in de inhouden van dit professionaliseringsinitiatief?

5. Aan welke delen werd te weinig tijd besteed? En bij welke delen werd er te lang stilgestaan?

6. Was het duidelijk wat je moest doen (of: wat je opdracht was) in de periode tussen de verschillende bijeenkomsten? (in een traject)

7. Heb je de uitwisseling tussen collega’s tijdens dit professionaliseringsinitiatief als een meerwaarde ervaren? (kan je daar een voorbeeld van geven?)

8. Vind je dat de juiste mensen hier aanwezig waren tijdens dit professionaliseringsinitiatief? Wie zou er beter ook/niet aangesloten hebben? 

Leren en reflectie

1. Kan je me een voorbeeld geven van wat je hebt geleerd tijdens dit professionaliseringsinitiatief? 

2. Op welk moment heeft dit professionaliseringsinitiatief je doen reflecteren over je eigen praktijk (of over de sterktes/werkpunten van je eigen school)? (vraag naar voorbeelden, zo concreet mogelijk laten maken)

3. Waar ben je nu beter in dan een jaar geleden [‘een jaar’ aan te passen aan duur van het professionaliseringsinitiatief]?

4. Is jouw expertise door dit professionaliseringsinitiatief groter geworden? (vraag naar voorbeelden, zo concreet mogelijk laten maken)

5. Wat heb je tijdens dit professionaliseringsinitiatief geleerd over jezelf als leraar/directeur? (welk talent heb je ontdekt?)

6. Wat was het meest vernieuwende inzicht dat je hebt verworven? (kritisch doorvragen: was dit écht nieuw, of was het een bevestiging van wat je eigenlijk al wel wist?)

7. Welk inzicht uit dit professionaliseringsinitiatief ga je voor de rest van je loopbaan blijven meedragen?

Transfer

1. Voel je je gemotiveerd om met de nieuwe inzichten [of met de innovatie] aan de slag te gaan?

2. Voel je je voldoende klaar om met de nieuwe inzichten [innovatie] aan de slag te gaan (zelfvertrouwen)?

3. Heeft dit traject een invloed gehad op je enthousiasme (als leraar/directeur/…) om ’s morgens naar je werk te komen? (waarin uit zich dat?)

4. Ben je het voorbije jaar een betere leraar/directeur/… geworden? [‘jaar’ aan te passen aan de termijn van het professionaliseringsinitiatief]

5. Welke zaken heb je concreet veranderd in je eigen (les-)praktijk?

6. Ervaar je die veranderingen als een meerwaarde voor je (les-)praktijk?

7. Wat zou je kunnen steunen om met de nieuwe inzichten aan de slag te gaan?

8. Met welke moeilijkheden werd je geconfronteerd bij de toepassing in de praktijk?

9. Waaraan merken jouw leerlingen dat jij aan dit professionaliseringsinitiatief hebt deelgenomen? [bij directies kan je ‘leerlingen’ veranderen door ‘lerarenteam’]

10. Hoe zou je de positieve veranderingen aan je (les-)praktijk nog kunnen versterken?

11. Heb je voldoende de kans gekregen om jouw nieuwe inzichten door te geven aan collega’s

12. Wat zou het voor jou makkelijker maken om de nieuwe inzichten uit dit professionaliseringsinitiatief aan collega’s door te geven?

13. Hoe zou je je collega’s nog meer kunnen inspireren? Wat heb je daarvoor nodig?

14. Kan je een voorbeeld geven van hoe dit professionaliseringsinitiatief ook een impact op de (les-)praktijk van andere leraren/vakgroepen heeft?

15. Vind je dat jouw collega’s de zaken nu beter aanpakken dan een jaar geleden? [‘jaar’ aan te passen aan termijn van dit professionaliseringsinitiatief]

16. Hoe wil je de positieve veranderingen aan je (les-)praktijk verankeren (of ‘verduurzamen’)?

17. Denk je dat je [benoem wat men anders doet] volgend jaar ook nog zo gaat doen? (Waarom
    wel/niet?)

18. Vind je dat het schoolbeleid jullie nieuwe aanpak voldoende steunt om de innovatie zelf verder te zetten? (zo ja: waaraan zie je dat; zo neen: wat zou er dan extra nodig zijn – wat verwacht je extra van het schoolbeleid?)

19. Welke feedback kreeg je over je nieuwe manier van werken van de directeur? En van je collega’s?

20. Wat zou je willen vragen aan je collega’s (of aan de directeur) om de veranderingen in jouw praktijk te ondersteunen?

21. Heeft dit professionaliseringsinitiatief op één of andere manier de school in haar geheel veranderd? (zo ja, hoe?)

22. Zie je een impact van dit professionaliseringsinitiatief op het beleidsvoerend vermogen van de school? (zo ja, welke?)

23. Denk je dat de school sterker is geworden om soortgelijke innovaties nu zelf door te voeren? (waarom denk je dat?) [innovatief vermogen]

24. Denk je dat jullie schoolteam in de toekomst op een betere manier zal gaan samenwerken? En gaan jullie nu makkelijker expertise delen en van elkaar leren? (Hoe?) [professionele/ondersteunende relaties]

25. In welke mate is jullie schoolteam nu meer betrokken geraakt bij het schoolbeleid? En voelen leraren zich nu meer verantwoordelijk voelen voor de hele school? [gedeeld leiderschap]

26. Heb je het gevoel dat iedereen nu meer naar hetzelfde doel toewerkt? [gezamenlijke doelgerichtheid]

27. Denk je dat toekomstige acties vaker (of meer) in de lijn van jullie eigen visie/missie zullen liggen? [gezamenlijke doelgerichtheid]

28. Denk je dat jullie in de toekomst jullie eigen sterktes/zwaktes/groeikansen makkelijker ter sprake zullen kunnen brengen? [reflectief vermogen]

29. Hoe heeft de begeleiding jullie interne communicatie beïnvloed? En verloopt jullie communicatie naar ouders anders dan een jaar geleden? [doelgerichte communicatie] [‘jaar’ aan te passen aan termijn van dit professionaliseringsinitiatief]

30. Hoe zorgen jullie ervoor dat verschillende beleidsdomeinen in de school op elkaar zijn afgestemd? (heeft de begeleiding hiertoe bijgedragen?) [geïntegreerd beleid]

31. Hoe maken jullie gebruik van de input van ouders? Heeft dit professionaliseringsinitiatief hiertoe bijgedragen? [idem vragen voor andere ‘stakeholders’, bv leerlingen, clb, ondersteuningsnetwerk, …] [responsief vermogen]
     
    Impact op leerlingen

1. Zie je dat de leerlingen anders reageren sinds je [benoem wat men anders doet]?

2. Wat zeggen de leerlingen van je nieuwe aanpak? Wat vinden ze positief? En wat vinden ze minder positief?

3. Hoe beïnvloedt je nieuwe manier van werken het leren van de leerlingen? (Hoe weet je dat?)

4. Zie je dat je nieuwe manier van werken een invloed heeft op het welbevinden/ de betrokkenheid van de leerlingen tijdens de lessen? (Waaraan zie je dat? Zo concreet mogelijk maken, voorbeelden)

5. Als ik aan jouw leerlingen zou vragen of hun leraar is veranderd in het voorbije jaar: wat zouden ze dan zeggen? [‘jaar’ aan te passen aan termijn van dit professionaliseringsinitiatief; bij directies kan je ‘leerlingen’ veranderen door ‘lerarenteam’, en ‘leraar’ door ‘directeur’]

6. Stel dat jij een leerling bent in je eigen klas. Hou zou jij die veranderingen hebben ervaren? (voor directies: stel dat jij een leraar bent in jouw schoolteam)

7. Wat zou je nu nog aanpassen om een (nog) groter/positiever effect te hebben op de leerlingen?